OOST WEST

We hebben nu zo'n kleine 300 km langs de voormalige oost-west grens gefietst en hoog tijd om daar iets over te schrijven. Maar eerst even terug in de tijd .....

Ik denk dat het eind jaren 70 moet zijn geweest dat we met vier man Oost Duitsland probeerden binnen te komen. Onze visum aanvragen zijn echter zonder enige motivatie afgewezen. Pech, die oost-west situatie had ik toen al, graag een keer gezien.

In november 1989 is de muur gevallen en twee jaar later kreeg ik de mogelijkheid om een korte studiereis te maken naar Potsdam en Dresden. Dat was indrukwekkend. Dresden waar toen nog volop rokende Trabantjes reden en waar de Frauenkirche er nog net zo bij stond als einde WO2. Dresden is al heel lang een belangrijke culturele stad en Nazi Duitsland had nooit verwacht dat Dresden zou worden gebombardeerd en dat gebeurde dus wel - kijk maar eens naar: Dresden, de film. Als een soort stilzwijgend protest heeft men de halve toren laten staan en de rest van puinhoop lag of daar of in opslag en was genummerd! Toen de muur viel is er heel snel een internationale inzamelingsactie gestart en is men in 1995 begonnen met de herbouw en na 10 jaar bouwen is de kerk weer in gebruik genomen.

Tijdens die reis in 1992 hebben we ook Potsdam bezocht en gegeten waar Churchill, Truman en Stalin in juli 1945 Berlijn hebben opgedeeld. Daar is geschiedenis geschreven!

In juli 1990 overigens heeft Pink Floyd in Berlijn bij de muur, een concertuitvoering gegeven van hun album The Wall. Ik had de mogelijkheid en met terugwerkende kracht krijg ik steeds meer spijt niet te zijn gegaan. 

In 2006 hebben Annet en ik Dresden bezocht en de onneembare vesting Köningstein. Dresden met nog steeds Trabantjes, maar dan te huur als een soort DDR Tuktuk en de stad .... die was prachtig gerestaureerd. Köningstein is een verhaal apart. Google maar eens.

Wat ons toen ook opviel was een totaal verwaarloosde camping met zomerhuisjes en een zwembad die ooit bedoeld was voor leden van SED, de Staatspartij. Maar ook een bezoek aan Eisenach, de woonplaats van Luther en Bach, met het prachtige Wartburg hebben we nog wel voor ogen.

In 2009 zijn we via Radweg 1 op de fiets naar Berlijn gegaan en dan passeer je halverwege de grens van de voormalige DDR. Ook toen viel ons het verschil op tussen stadjes die keurig zijn opgeknapt en die waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Voor ons als toerist natuurlijk leuk en interessant maar voor de inwoners? Wordt je eerst 60 jaar opgesloten en vervolgens met een gemeentebestuur opgezadeld die niet mee kan met de tijd. Of moet je het nostalgie noemen!

Bij Potsdam hebben we gekampeerd op een camping van een voormalige Oost-Duitse vereniging en we hadden geluk, het seizoen begon en dat moest gevierd worden. Je moet toch een reden hebben om een biertje te drinken! We hadden toen leuke gesprekken die ook over de voor- en nadelen gingen van "Die Wende" Laten we het er maar bij houden dat niet iedereen positief was.

Toen we later die dag in Berlijn, op het Alexanderplatz liepen, werd ons duidelijk dat het twintig jaar geleden was dat de muur was gevallen en dat werd met levensgrote borden met indrukwekkende verhalen verteld. Ook het holocaust museum en het labyrint er naar toe was indrukwekkend en beklemmend tegelijk. 

Een beetje een lange aanloop maar voor de context even nodig! Nu fietsen we dus al een aantal dagen op de grens van de voormalige Duitslanden door de deelstaten Thüringen, Beieren en Hessen. 

Een grens die niet meer zichtbaar is door prikkeldraad, beton en slagbomen maar nog wel op veel plekken met info borden, gedenkstenen en panelen met foto's en hele verhalen. Een grens die globaal de Werra volgt maar dan ook weer niet. Een grens die soms dwars door gebouwen gaat, eigendommen opdeeld en families scheidt. Maar ook een grens die je ziet door achterstallig onderhoud. De schilder en de stukadoor en de timmerman en de straatmaker is er gewoon wat minder vaak geweest. Maar ook bij de spoorwegen waar de AHOB tergend langzaam met kabels omhoog getrokken wordt. Een bouwmethode van eeuwen verander je niet door in 1945 even een grens te trekken. Je kunt die grens wel dichttimmeren met prikkeldraad en beton, de woningen, de gebouwen, de straat laat zien dat het één land is geweest.

Door het vele achterstallig onderhoud, is de oude nostalgische bouw nog goed zichtbaar. Opnieuw voor ons als toerist prachtig, voor de bewoners minder en ook reden dat er nog steeds wordt gesproken van Ossies en Wessies. In gesprekken voel je afstand,  afgunst, minderwaardigheid en men voelt zich over het algemeen tekort gedaan. Maar ook nu zijn er plaatsen die wel zijn gemoderniseerd, straten die wel zijn opgeknapt en gebouwen die wel zijn gerestaureerd. Fietsen we 10 km verder dan lijken we zo weer 50 jaar terug in de tijd te gaan.

Wat opvalt zijn de overal gebouwde, kleine recreatie huisjes, de vele volkstuincomplexjes en de picknickplaatsen langs de fietspaden. En natuurlijk de vakwerkhuizen - complete straten soms dorpjes vol en het gradierwerk voor de zoutwinning. En dan is er nog een meer dan 200 meter hoge afvalberg van de kalimijn die op de grens loopt.

De vele borden laten zien dat men zich goed bewust is van de situatie toen en nieuw.

Tot 1961 was de grens nog redelijk open maar nadat er 2,5 miljoen Oost-Duitsers zijn overgelopen werd de grens steeds dichter getrokken. Nog meer beton, mijnenvelden, prikkeldraad, stroom op de draden nog meer stroom op de draden en men had warmtecamera's uitgevonden. En opnieuw komt bij mij de vraag op: wat bezielt men, wat zit er in je hoofd als je denk dat een volk beter af is achter prikkeldraad en beton ..... We zullen het niet weten.

Tschüs Annet en Geert